जनजातिको माग हासिल गर्न र खम्बु संस्कृतिको विकाश र संरक्षण गर्न बिकास बोर्ड लिने निर्णय लिएको हो- खम्बु राइट्स मुभमेन्ट

कालिमन्युज, कालेबुङ, 17 अक्टोबर 2015: विकास बोर्डलाई अस्विकार गर्ने निर्णय केवल 5 प्रतिशत खम्बु भएको संस्थाले लिएको निर्णय हो जसले सम्पूर्ण खम्बुहरुको प्रतिनिधित्व गर्दैन। खम्बुहरुको आन्दोलनलाई नेतृत्व गरिरहेको खम्बु राइटस मुभमेंट् ले आज एक प्रेस विज्ञप्ति मार्फत उक्त कुरो जनाएकोछ। 

दार्जीलिङ पहाडको सर्ववृहत राई समुदायले ‘राज्यद्वारा प्रदान गरिने विकास बोर्डलाई सोझै अस्विकार गर्ने लिइएको निर्णय’- भन्ने समाचारको खुल्ला रूपमा खण्डन गर्दै यो केवल खर्साङ क्षेत्रका पाँच प्रतिशत राईद्वारा गठित् अल ईण्डिया किराती राई संघले गरेको र यो संगठन केवल नामले मात्र ठुलो संगठन हो भन्ने तर्क खरामुले आफ्नो विज्ञप्तिमा उल्लेख गरेकोछ। उक्त सगंठनले सम्पूर्ण खम्बुहरूको प्रतिनिधित्व गर्दैन, न त यस सगंठनले आजसम्म जातिको हितको निम्ति कुनै कार्य नै गरेको छ भन्ने थप कुरो खरामुले गरेको छ। विज्ञप्तिमा भनिएकोछ कि बिकास बोर्डको कुरा खम्बु राइट्स मुभमेन्टले अस्विकार गरेको छैन, किराँती खम्बु राई सांस्कृतिक संस्थानले गरेको छैन जुन संगठनमा दार्जीलिङ, सिलगडी लगायत डुवर्सका 95 प्रतिशत राईहरू रहेका छन्।

बिकास बोर्डको कुरा हाल खम्बु राइट्स मुभमेन्टको नेतृत्वमा भएको एपेक्स बडीले उठाइरहेको छ। जुन एपेक्स बडीमा खम्बु राइट्स मुभमेन्ट, किराती खम्बु राई सांस्कृतिक सङ्गठन अनि अल इन्डिया किराँती राई सङ्गठनका युवा एकाइहरु रहेको छ। यसले अझै बताएको छ कि खम्बु समुदायको इतिहासमा जातिको हित र अधिकारको निम्ति कुनै प्रकारको ठोस आन्दोलन भएको थिएन, जातिको अधिकारको निम्ति सर्वप्रथम सडकमा आन्दोलनमा उत्रिने शिक्षित युवाहरूको जमात नै खम्बु राइट्स मुभमेन्ट हो। अनि कुनैपनि जातिको अधिकारको कुरा अघि आँउछ भने यो एपेक्स बडीले आन्दोलन गर्ने छ। आन्दोलन गर्ने खरामु हो, जनजातिको आन्दोलन यसकै शिक्षित युवाहरूको काँधमा छ। यसले अझै ठोकुवा दिदै भनेको छ कि जसले आन्दोलन गरेको छैन, आन्दोलन गर्न जान्दैन भने उसलाई बोल्ने अधिकार पनि छैन। 

जातिको अधिकारको निम्ति कालेबुङदेखि दिल्लीसम्म आन्दोलन गरेर देखाएका छौं यसैले खरामुलाई यसको कार्यप्रणाली हेरेर 99 प्रतिशत खम्बुहरुले समर्थन पनि जनाएको छ भन्ने यसले बताएको छ। बिकास बोर्डको कुराको निर्णय हामीले तृणमूल स्तरका शाखा प्रशाखाबाट लिएको निर्णय हो। एक दुई व्यक्तिको निर्णय होइन भन्ने खरामुको वक्तव्य छ। शाखा प्रशाखाको अनुरोधमा नै यो स्पष्टीकरण दिइरहेको जनाउदै सम्पूर्ण खम्बु समुदायलाई कुनै अन्योलमा नपरिदिने पनि यसले अनुरोध गरेकोछ। 

बोर्डको कुरा खम्बु राइट्स मुभमेन्टको नेतृत्वमा भइरहेको अनि अगावै खम्बु राई डेभलपमेन्ट कमिटि बनाएर सरकार समक्ष लिखित अनि मौखिक कुरा राखिसकेको यसले स्पष्टिकरण दिएकोछ । एक दुइ युवाहरूले भनिरहेको डेभलपमेन्ट कमिटिबारे हामीलाई कुनै जानकारी छैन, जनमत छ त त्यो हामी सित छ अरु केवल अफवाह मात्र हो अनि श्रेय लिने दाउमा मात्रै यसप्रकारले भइसकेको कामलाई हामीले गगरका हौ भन्ने अफवाह फैलाइरहेको हुन सक्ने यसले विज्ञप्तिमा बताएको छ। 

टुङ्गो न पुच्छरमा विकास बोर्ड अडचन हो भनेर हुदैन, विकास वोर्डले कसरी अडचन हुन्छ जनजातिको आन्दोलनमा अनि कसरी जाति फुट्छ ? यसको स्पष्टीकरण लिखित रूपमा भन्नेले दिनुपर्छ अनि यदि लिखित रूपमा दिन सक्दैन भने त्यो संघ आफ्नो राई जाति विरोधी भनेर बुझ्ने छौं भन्ने मंतव्य पनि खरामुले दिएको छ।। यस विषयमा अध्ययन गर्दा विकास बोर्ड पछौटे कल्याण विभाग जसको अन्तर्गत सीआरआई पनि यसै अधिनस्थ रहेको कुरो यसले खुलासा गरेकोछ । सीआरआईले केन्द्रमा जनजातिको निम्ति स्वीकृति पठाउने कार्य गर्दछ अनि खम्बुहरुले राज्यबाट जनजातिको स्वीकृति पत्र निकाल्नु पनि परेको कारण यसैमा लागी परेका यसले स्पष्टिकरण दिएकोछ। यदि बङ्गालबाट कसैले यो स्वीकृति अरु तरिकाले निकाल्न सक्छ भने बाटो खुल्ला रहेको चुनौति पनि खरामुले दिएकोछ।

जातिको हितको निम्ति कुनैपनि समय बसेर तर्क गर्न तयार रहेको खरामुले बताएकोछ। विकास बोर्डको विरोध गर्ने संस्थाले विकाश बोर्ड्को त्यति राशीले खम्बु जातिलाई पुग्दैन पनि भनेको अर्थ बेसी दिए चै थाप्ने भन्ने प्रकार बयान दिएकोछ। चार लाख भन्दा धेर भएको खम्बुहरुलाई जनसंख्याको आधारमा विकास गरिदिनु पर्छ भनेर भनिसकेको पनि खरामुले स्मरण गराएकोछ। यसले अझै भनेको छ कि संगठनले कुनै पनि निर्णय लिन्छ भने स्वतन्त्र रूपमा जनताको हितमा लिन पर्छ तथा विकास बोर्ड अइकिराका बयान बाजी गर्ने केन्द्रिय प्रतिनिधिलाई चाहिएको होइन, गाँउ बस्ती जहाँ आफ्नो घर पैह्रोले लगेपछि आज सम्म हाम्रो घर योजना पर्खेर झोपडीमा बसिरहेकाहरुको निम्ति आवश्यक छ। विकास बोर्डको माध्यमबाट भाषा लिपी, भेष भूषा,संस्कार संस्कृति, संगीत, माङखिम लगायत गरिब मानिसहरूको निम्ति कार्य गर्ने छौं भन्ने प्रतिश्रुति खरामुले दिएकोछ। जुन कुरालाई विकास गर्न सक्यौ भने त्यही विकासको कुरा भोली आरजीआईलाई देखाउने मापदण्ड हुनेछ भनि अझै यसले बताएकोछ।

आन्दोलनकारीको आलोचना गर्नमा समय नष्ट नगरेर संघहरूलाई यी संस्कार संस्कृतिको विकासमा समय लगाइदिने हामी सुझाउ दिदै अल इण्डियाका अध्यक्ष सचिन राईले कुन आधारमा विकास वोर्डले गोर्खा समुदाय वीच अनेकता ल्याउने कुरा गरेका हुन। लेप्चा, तामङ, शेर्पा, भोटिया, मंगर आदि जातिले विकास बोर्डको माध्यमबाट आफ्नो जातिको विकास गर्दा गोर्खामा अनेकता आएन भने राई जातिले माग्दा मात्रै कसरी अनेकता आउछ भन्ने प्रश्न खरामुले गरेकोछ। 

जातिको भावनालाई लिएर पार्ट टाइम संगठन चलाउँदै पार्ट टाइम आन्दोलन गर्ने मानिसहरूले कसैको स्वार्थको निम्ति राजनितिकरण नगरुन भनेर खरामुले भनेकोछ। सरकारको पक्षबाट आस्वासन पाएको जनाउदै यदि सरकारले खम्बु जातिलाई बोर्ड दिदैंन भने आन्दोलन गरेर पनि लिने क़िटान गरेकोछ। यदि बोर्डले जनजातिको आन्दोलनमा बाधा पुग्छ भने त्यसमा पनि आन्दोलन गर्ने थप विज्ञप्तिमा बताएकोछ। बोर्डले जनजातिको मागमा कसरी बाधा पुग्छ त्यसको तथ्यहरू उनीहरूले सार्वजनिक गर्न पर्छ भन्दै अब जे पनि हुन्छ त्यो खम्बु जातिको हितमा हुनेछ भन्दै यसले जातिको हितमा सोंचिदिने बंगाल सरकार प्रति आभार प्रकट् गरेको छ। पछाडिएका जातिको विकासको निम्ति अघि आउने सरकारको कार्यनितिलाई खरामुले आन्तरिक ह्रदयबाट स्वागत जनाएकोछ।

मोर्चा अध्यक्ष बिमल गुरूङले पनि सिंगो जातिले जनजातिको आन्दोलन गर्दा अनि बिकास बोर्डको कुरा गर्दा गोर्खा जाति फुट्ने कुरा गरिरहेकोमा यदि राई जातिले विकास बोर्ड स्वीकार गर्दा गोर्खा जाति टुक्रीन्छ भने आजसम्म गठित बिकास बोर्डहरु रद्द गर्न पर्छ भन्दै खम्बु जातिले विकास बोर्ड चलाउँदा कसरी गोर्खा फुट्छ सो पनि यसले सोधेको छ ? यसको तथ्य लिखित रूपमा दिन पर्ने आहवान गर्दै दार्जीलिङ पहाडमा रहेको सर्ववृहत राई जाति सबै भन्दा पछाडीएको जाति पनि हो भन्ने उल्लेख गरेकोछ। 

विज्ञप्तिमा भनिएकोछ कि पहाडमा 30 वर्ष आन्दोलन भयो राई जातिले आफ्नो जनजातिको आन्दोलनलाई छातीभित्र दवाएर गोर्खाल्याण्ड आन्दोलनमा होमिए। तर आज न त खम्बु जातिले जनजाति पाए न त जातिको विकास नै भयो। अब जिटिए सरकारले हाम्रो खम्बु समुदायको अधिकार र विकासको निम्ति सहयोग गर्न पर्छ। हामीलाई स्यावासी होइन अधिकार र विकास चाहियो। एउटा जातको विकास हुँदा सम्पूर्ण जाति कसरी टुक्रीन्छ, सम्पूर्ण जाति नै जात जात मिलेर बनिएको छ। जातको विकास हुनु नै जातिको विकास हुनु हो। यदि बोर्ड विरोधिहरुले जाति फुट्ने कुरा तथ्यसहित लिखितरूपमा दिन सक्दैन भने राई जातिमा फाटो ल्याउने काम नगरुन् भन्ने अपिल पनि खरामुले गरेकोछ।